2021 januari 24 - Europese stroomproductie snel groener, lang niet snel genoeg

Groene energie Kolencentrales verloren afgelopen jaar snel terrein aan zonneparken en windmolens. Maar lang niet snel genoeg om de klimaatdoelen te halen, en of de trend doorzet, is onzeker.



Een deel van Ermelo wijk West is uitgekozen als gasloze Wijk van de Toekomst. Foto Bram Petraeus

In 2020 produceerde Europa voor het eerst meer groene dan ‘grijze’ (vervuilende) stroom. Dat melden twee denktanks, het Duitse Agora Energiewende en het Britse Ember, maandag in hun jaarlijkse rapport over de Europese elektriciteitssector. Maar de groei van wind- en zonneparken is volgens de organisaties nog altijd veruit onvoldoende om de Europese klimaatdoelen te halen.


Nederland loopt ver achter bij de meeste lidstaten: 72 procent van de elektriciteit wordt in Nederland geproduceerd met aardgas en steenkool. Toch wordt ook in Nederland de stroomproductie snel groener. Geen enkele andere lidstaat kende in 2020 zo’n sterke groei van de productie van wind- en zonnestroom. Tegelijk halveerde de inzet van Nederlandse kolencentrales.


Dat de elektriciteitssector in Europa in hoog tempo duurzamer wordt, heeft verschillende oorzaken. Windmolens en zonnepanelen zijn de afgelopen jaren snel goedkoper geworden. Daarbij komt dat aardgas op de wereldmarkt in 2019 en 2020 goedkoop was. Dat gaf gascentrales een voordeel ten opzichte van kolencentrales. Die marktsituatie heeft ook de sluiting van sommige oudere kolencentrales in Europa versneld, zoals eerder deze maand gebeurde in Portugal. Kolencentrales stoten twee keer zoveel CO2 uit als centrales op aardgas.


Ook in Nederland is de productie van kolencentrales in de afgelopen jaren sterk verminderd, aldus lector energie Martien Visser van de Groningse Hanzehogeschool. Volgens Visser produceerden de Nederlandse kolencentrales in 2020 circa 8,5 terawattuur elektriciteit. Dat is slechts 7 procent van de Nederlandse elektriciteitsproductie. In topjaar 2015 was dat nog 36 procent.


„Deels komt dat doordat het aardgas spotgoedkoop was, deels door sluiting van kolencentrales”, zegt de Groningse energie-onderzoeker. Eind 2019 sloot de Hemwegcentrale vanwege het Urgenda-vonnis, en vrij snel daarna ging een Rotterdamse kolencentrale kapot. Er zijn er nu nog drie in werking.


Een comeback van kolen

De wereldmarkt is voor Europese kolencentrales sinds kort echter weer ten goede gekeerd. Vooral omdat het in Azië erg koud is, is de aardgasprijs sinds de jaarwisseling sterk gestegen. Dat speelt kolencentrales in de kaart, ziet Visser: in deze januarimaand produceren de Nederlandse kolencentrales ruim dubbel zoveel stroom als een jaar eerder. In het buitenland is het beeld vergelijkbaar. Het Amerikaanse energieagentschap EIA schatte afgelopen week dat in de VS de productie van kolenstroom in 2021 met 14 procent zal toenemen.


In Nederland wil het ministerie van Economische Zaken en Klimaat de productie van kolencentrales vanaf dit jaar wettelijk beperken om te voldoen aan het Urgenda-vonnis. Maar hoe dan ook is ongewis of de groei van CO2-vrije stroomproductie, die Ember en Agora betitelen als een „groen kantelpunt” in Europa, voldoende zal doorzetten.


De huidige gunstige markt voor kolenstroom is een tegenvaller voor het klimaat. Daar komt bij dat de Europese groei van wind- en zonneparken volgens de twee organisaties nog altijd veruit onvoldoende is om de opwarming van de aarde te beperken. In het afgelopen jaar nam de productie van duurzame stroom toe met 51 terawattuur (TWh). Dat zou volgens schattingen bijna 100 TWh moeten zijn om op koers te komen voor het aangescherpte Europese klimaatbeleid dat moet leiden tot 55 procent minder CO2-uitstoot in 2030.


Kleinere rol kerncentrales

Voor dat doel is het ongunstig de inzet van (ook CO2-vrije) kerncentrales sterk afneemt. Er kwam in 2020 circa 80 TWh minder elektriciteit uit kerncentrales; die daling was een record, en compenseerde ruimschoots de groei in zon en wind. Deels kwam dat door technische problemen, deels door gerichte sluiting van kerncentrales (in Duitsland en Zweden). Onder meer Duitsland en België zetten de komende jaren in op verdere sluiting van kerncentrales. Die sluitingen „creëren een groot gat dat zon en wind zal moeten opvullen”, aldus de twee denktanks, terwijl lidstaten tegelijkertijd de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen willen afbouwen.


Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 25 januari 2021    

https://www.nrc.nl/nieuws/2021/01/24/europese-stroomproductie-snel-groener-maar-lang-niet-snel-genoeg-a4028955#/handelsblad/2021/01/25/#102

Lid worden van Thorium Energie

Uw reacties

Energie Transitie

Johan Pieter Laan
Meest geinteresseerd in de MSR reactor

Small Modular Reactor

Geen bommen maar thorium jaren 50
Kleinschslig

Small Modular Reactor

Seger Weehuizen
Het is belangrijk de kranten er van te voren van te overtuigen dat het in werking krijgen door China van de LiFTeR groot nieuws is: Bij elke kleine stad een eigen veilige kernreactor ter grootte van een groot transformatorhuisje en het hoogspanningsnet hoeft niet uitgebreid te worden

Energie Transitie

Anton Florin
Waar is er info te vinden over de toepassing van plasmakiatiek voor het opslaan van H²

Zonne Energie

Harrie Hofstee
Jullie hebben het artikel over de brand al geplaatst zie ik, Er is ook nog een vervolg artikel waar in staat dat de verzekering de boeren niet schadeloos gesteld heeft.

Energie Transitie

N de Jong
Zo snel mogelijk starten

Small Modular Reactor

Carol Phelan-Smith
only one that makes sense

Energie Transitie

Cornelis Welboren
Kernenergie met 3e generatie reaktoren. Het enige goede antwoord mbt de transitie en het milieu. Met Thorium kunnen we 100.000 jaar vooruit.

Molton Salt Reactor

Felix Routs
Niet langer wachten hiermee

Molton Salt Reactor

Aren Faasse
Thuis is the way forward, but how can we convince our politicians?